یلدا نماد گذر از ظلمت و پیوند با صبح/ سفره گران یلدا در طولانی‌ترین شب

به گزارش خبرنگار مهر، یلدا از محبت می‌گوید و جمع گرم خانواده‌ای که می‌خواهند ساعاتی را دور هم نشسته غرق صحبت شوند، بخندند، شوخی کنند و زمان‌هایی را که بدون حضور یکدیگر پشت سر گذاشته‌اند در شب یلدا رنگ ببخشند.

یلدا می‌خواهد دست ولنتاین‌ و کادوهای رنگارنگش را از سر فرهنگ مردم باز کند. می‌خواهد پلی باشد تا گذشتگان پر عبرت را به آیندگان دنیاندیده پیوند بزند.

می‌خواهد سقفی باشد برای اینکه کوچک‌ترها در کنار بزرگ‌ترها زیر آن بنشینند و با هم حرف بزنند و درد دل‌های و خاطره‌های دور و نزدیک را یادآوری کنند. یلدا روح بلند و بزرگی دارد به وسعت اولین شب زمستان.

یلدا که می‌رسد باز شور و شوق دور هم نشستن و از گل گفتن و از گل شنیدن فرا می‌رسد. هیاهوی طبیعت و مردم یکی می‌شود. انگار یلدا مقدمه نوروز است و نوید می‌دهد که بعد از زمستانی سرد، بهاری سبز و چمنی رستنی نزدیک است، یلدا آشنایی نزدیکی با بهار دارد.

دانه‌های سرخ انار و قاچ‌های هندوانه

آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند.

این میوه‌ها هر یک بار معنایی نمادین با خود دارد. هندوانه قاچ قاچ شده مانند خورشید، یادآور گرمای تابستان و فرونشاندن عطش است. انار صندوقچه دانه‌های مروارید سرخ که خود نماد زایش است و شب چره‌هایی که با شکستن آن شادی را با خود به همراه می‌آورد و دمی همه را از حرف زدن باز می‌دارد.

پایان فصل خزان و فرا رسیدن سرما و دگرگونی رنگ زمین از زردی خزان به سفیدی عشق و محبت را ایرانیان از دیرباز در شبی بلند و مهربان گرامی می‌دارند.

در جای جای ایران زمین که کوله‌باری از فرهنگ و تمدن است و مملو از آیین‌ها و سنت‌های یلدا گونه، نخستین شب زمستان امید را در دل‌ها که شب و ظلمت رفتنی است و صبح می‌آید، در دل بیدار می‌کند.

یلدا نماد پیوند با صبح

زینب طالبی، استاد حوزه علمیه در گفتگو با خبرنگار مهر، یلدا را نماد نور می‌داند و می‌گوید: شب یلدا با تمام آیین‌ها و سنت‌های قدیمی خود نماد اموری است که همیشه جاری است، یکی از آنها روشنایی و غلبه نور بر تاریکی است.

به گفته او، بلندترین شب‌های پاییزی تمام می‌شود و رفته رفته روزها بلند می‌شود، طبق باورهای مردم، شب در آخرین زمان پاییز به اوج خود می‌رسد و بعد از آن روز و روشنایی آغاز می‌شود، مردم این گشایش را جشن می‌گیرند.

از آنجایی که هدف خلقت پیشرفت جنبه‌های کمالی هر موجودی است، انسان به عنوان بهترین مخلوق خداوند نیاز به ابزارهای رساننده دارد و از تمام این سنت‌هایی که از گذشته باقی مانده است، می‌تواند برای دستیابی به کمال و آرامش بهره بگیرد.

یلدا حافظ خوانی می‌کند

آیین‌های شب یلدا گرچه در گذر ایام دستخوش تغییراتی شده اما همچنان در سنت‌های مناطق مختلف کشور مورد توجه قرار دارد «فال حافظ گرفتن» است اگر رسم‌ها و آیین‌های دیگر یلدا را میراثی از فرهنگ چند هزار ساله بدانیم ولی فال حافظ گرفتن در شب یلدا در سده‌های اخیر به رسم‌های شب یلدا افزوده شده است.

شاهنامه‌خوانی و قصه‌گویی پدربزرگ و مادربزرگ دور کرسی برای کوچک‌ترها نیز از آیین‌های یلدا است که خاطرات شیرینی برای بزرگسالی آنها فراهم می‌آورد.

عمو چله، چله زری، چله کوچیکه، و پهن کردن سفره شب چله از آیین‌هایی است که یلدا در سرزمین‌های دور و نزدیک ایران برای نزدیک شدن اقوام آدم به یکدیگر نمودار کرده است.

شب یلدا نماد شکر نعمت‌های خالق هستی، توسعه روزی و نعمت‌ها است، حتی دورهمایی و جمع خانواده در دنیای بی‌ارتباط امروز مطلوب است که در این شب احیا می‌شود، ارتباط بین این آیین‌ها و هدف خلقت کاملا سازگاری دارد و باید بتوان استفاده و برداشت مطلوب را از آن داشت.

بی‌تفاوتی دستگاه‌ها در عرضه مناسب میوه شب چله

شور و هیاهوی این شب که در بین مردم بهار اول در زمستان خوانده می‌شود، بیشتر از نوروز نباشد، کمتر نیست. خرید میوه‌های این شب که همه تلاشی برای احیای سنت‌ها است، همچنان بدون برنامه و عرضه مطلوب میوه از سوی دستگاه‌های دولتی مهجور مانده است و دستگاه‌ها با توجه به تلاش روز افزونی که برای برنامه‌ریزی و هماهنگی برای دسترسی آسان مردم به میوه‌ها و محصولات مورد نیاز می‌توانند داشته باشد، در این زمینه اقداماتی ندارند.

حال آنکه سپیدی یلداها است که در برابر ولنتاین‌های قرمز رنگ قد علم می‌کنند و این یلدای ایرانی در صورت حمایت دستگاه‌های دولتی و فرهنگی است که راست می‌ایستد و سنت و آیین مهرورزی را نسل به نسل منتقل می‌کند.

سنت‌هایی که باید حفظ شوند

طالبی عنوان می‌کند: آیین شب یلدا از سنت‌ها و آیین‌هایی است که افراد را به دورهمایی می‌خواند، کوچک و بزرگ دور هم نشسته و به گفتگو می‌پردازند و از عبرت‌ می‌شنوند و می‌گویند، این یک سنت پسندیده است از این جهت که انسان نیاز به جمع و اجتماع دارد.

به اعتقاد این استاد حوزه، حتی خوراکی‌های مخصوص این شب نماد روزی و برکت بیشتر است، این امور ولو خوردن خوراکی خاص باشد به فلسفه خاصی اشاره دارد.

هیچ یک از این سنت‌ها مغایر با هدف خلقت نیست و پاسداشت آن به معنای برون رفت از مسائل خلقت نیست.
سنت‌های قدیمی به جا مانده از این شب‌ها نگاه معرفتی و اندیشمندانه می‌خواهد تا بتوان از آنها در راستای دستیابی به اهداف خود استفاده کرد.

یلدا آیینی که ماندگار است

آیین یلدا برای یک مقطع زمانی نبود که خیلی زود تمام شود و به فراموشی سپرده شود. یلدا آیینی تمام نشدنی است چرا که می‌خواهد امید دهد به گشایش روز و فجر. شب که نماد ظلمت است در اوج خود تمام می‌شود و سپیده فجر از راه می‌رسد و به پاس این طلوع جشن گرفته می‌شود و خانواده که نماد بهترین نهاد است دور هم این طلوع را جشن می‌گیرند.

اگر عادات‌ها و سنت‌ها وسیله‌ای خلاف هدف خلقت باشد، ماندگار و مورد قبول نخواهد بود اما آیین شب یلدا ماندگار است.