به گزارش خبرنگار مهر، غلامحسین مظفری عصر پنجشنبه در در مراسم بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در آرامگاه این شاعر بزرگ در توس اظهار کرد: روزهای ملّی، حلقههایی برای یادآوری رویدادهایی بهشمار میروند که زمینه همگرایی و پایداریِ ایران و ایرانیان را فراهم میآورند. روزهای ملّی را نباید به یک روزِ خاص محدود کرد، بلکه رفتار شایسته آن است که مقدماتی تدارک دیده شود تا در طول سال، ذهن و زبانِ شهروندان با این مناسبتها آمیخته گردد و بدینترتیب امکان تجلّیِ نمادینشان در روزی خاص و رویدادی ویژه فراهم شود.
استاندار خراسان رضوی بیان کرد: خراسان رضوی، بهرهمند از چندین روز ملّی است و گرامیداشتِ آنها، چیزی جز فرهنگبانی نخواهد بود و همه از حکیمِ توس آموختهایم که «به فرهنگ باشد روان تندرست.»
وی افزود: فروردین و اردیبهشت را باید برجستهترین ماههای فرهنگی خراسان و ایران بهشمار آورد. یاد روزهای عطار، خیام و فردوسی در این دو ماه واقع شده است. اما کار ویژه روزهای ملی چیست؟ چنانچه رویدادهای مربوط به این روزها صرفاً به انجام مناسکی اداری محدود شود که برای ساعاتی محدود، شهروندانی معدود را به خویش مشغول دارد، نمیتوان مدعی شد که به هدفِ تأسیس این روزها دست یافتهایم. روزهای ملی بهانهای است برای یادآوری. این روزها به یادِ ما میآورند که در کدام نقطه از فرهنگ بودهایم، به کجا رسیدهایم و رهسپارِ چه مقصدی هستیم. در این بازبینیها است که مجالِ توسعه نیز فراهم میآید. چرا که راهِ توسعه از واکاویِ منتقدانه خویش میگذرد و چنین مجالهایی را باید غنیمت دانست.
مظفری گفت: از سوی دیگر، باید کوشید تا از اندوخته اشخاصی که روزی ملی به نام ایشان ثبت شده است، توشهای برای زندگیِ بهتر بر گرفت، و اما اگر چنین نشود چه سودی در این خبر نهفته است که ۲۵ فروردین روز عطار است، ۲۵ اردیبهشت روز فردوسی و ۲۸ اردیبهشت روزِ خیّام؟ این روزها باید پیشرانِ راهی فرهنگی باشند که طی سال به آن پرداخته شده است. روزهای ملی باید به مجالی برای نتیجهگیریِ آنچه طی یک سال، از سر گذرانده شده است تبدیل شود.
استاندار خراسان رضوی اظهار کرد: سالِ حاضر با عنوان «سرمایهگذاری برای تولید» نامگذاری شده است و خطاست اگر دو مفهوم فربه «سرمایهگذاری» و «تولید» را صرفاً به امور صنعتی فرو بکاهیم. باید با ارائه تفسیری جامع و روشنبینانه، حقِّ «علوم انسانی» و «فرهنگ و هنر» را نیز در این مقوله به جای آوریم. روزهای ملی، میتوانند بدل به میعادگاهِ ما جهت یادآوری این نکته و طرحریزی در این راستا شوند. یک کشور چقدر باید هزینه کند تا بتواند نمادهایی همسنگِ فردوسی و خیّام را خلق نماید و از رهگذرِ آن امکان بهرهبرداریهای گوناگون را بیابد؟ ما اکنون از ثروتی خداداد در این راستا بهرهمند شدهایم. باید قدرِ این اندوخته تاریخی را دانست و به واسطه آن چراغِ فرهنگ را شعلهورتر ساخت.
وی بیان کرد: اما امروز بهنامِ حکیم ابوالقاسمِ فردوسی نامگذاری شده است. مردی که جادویِ سخن را دست مایه جاودانگیِ خویش قرار داد. حکیمِ توس به ما یاد داد که میتوان میانِ دین و دانش، پیوندی خجسته ایجاد کرد. او به ما آموزانْد که «شیرِ خدا و رستمِ دستان»، دو نشانۀ امکانِ همنشینیِ دو کلانفرهنگِ ایرانی و اسلامی است. از دیگر آموزههای مهم و بنیادینِ فردوسی آن است که گفت: «به نیکی گِرای و میازار، کَس». او، نیکوکاری و نیازردنِ دیگران را راهِ رستگاری میداند و بنگرید در جهانِ پرآشوبِ امروز، این آموزه تا چه اندازه راهگشا و الهامبخش است.
مظفری اظهار کرد: امروز، شاهنامه، نه متنی برای شهروندانِ زبانِ فارسی، بلکه متنی برای یکایکِ شهروندانِ جهان است که از وجدانی بیدار و جانی آگاه بهرهمندند.
حکیم فردوسی؛ سرمایهای برای وحدت فرهنگی
محمدعلی نبیپور، معاون سیاسی استاندار خراسان رضوی، در این آئین با تأکید بر ظرفیتهای نادیدهگرفتهشده گردشگری فرهنگی، خواستار همکاری بیشتر دانشگاهها و نهادهای اجرایی برای بهرهبرداری از میراث ادبی ایران، بهویژه شاهنامه، شد.
وی گردشگری فرهنگی را بخشی مغفول در برنامهریزیها دانست و از تجربه موفق برگزاری یک رویداد شاهنامهمحور در گناباد یاد کرد که حتی دیپلماتهای خارجی را جذب کرد. به گفته نبیپور، تحقق چنین فعالیتهایی نیازمند همکاری دانشگاهها برای محتواسازی و نهادهای اجرایی برای حمایت و اجراست و این تجربه نشان داد که میتوان با اتکا به مفاخر ادبی، رویدادهای فرهنگی شاخص و حتی برند گردشگری خلق کرد.
وی همچنین به تلاشهای گذشته برای راهاندازی انجمن فارسیزبانان در مشهد اشاره کرد و از پیگیری احیای آن در دولت چهاردهم خبر داد.
نبی پور در ادامه با انتقاد از دوقطبیسازیهای فرهنگی در کشور گفت: متأسفانه برخی در جامعه تلاش میکنند بین هویت ملی و مذهبی تقابل ایجاد کنند، در حالی که در دولت چهاردهم تأکید ما بر همافزایی این ۲ هویت است.
اهمیت شاهنامه عطایی
فرزاد قائمی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در آئین از کشف و بازخوانی متنی حماسی با عنوان «شاهنامه عطایی» سخن گفت که به گفته او، میتواند حلقه گمشده میان سنت نقالی و شاهنامه فردوسی باشد.
قائمی بیان کرد: این متن که در برخی منابع با عنوان برزونامه و در روایت دیگر با نام شاهنامه عطایی شناخته میشود، اثری منظوم و عظیم با بیش از ۶۵ هزار بیت که به شاعر قرن پنجم، عطایی رازی، نسبت داده شده است.
وی ادامه داد: تا پیش از این، همواره میان پژوهشگران این پرسش وجود داشت که چرا بسیاری از داستانهایی که نقالان در قرون اخیر نقل میکردند، نسبتی با شاهنامه فردوسی نداشتند، در حالی که نقالان آنها را به فردوسی نسبت میدادند. فرضیه اول بر پایه شکلگیری داستانها در بستر شفاهی و فولکلور بود. اما وجود ساختار منسجم و شخصیتهای تکوینیافته در این داستانها، نشان میداد که باید پیشمتنی مکتوب در میان بوده باشد.
قائمی تأکید کرد: برزونامه، به عنوان یکی از متون شناساییشده، نخستینبار در مقدمه نسخه فرانسوی شاهنامه معرفی شد. سپس نسخهای از این منظومه توسط فرستاده لوئی چهاردهم از بندر سورت در هند خریداری و به کتابخانه سلطنتی فرانسه اهدا شد. نسخهای که بعدها به نام برزونامه یا شاهنامه عطایی شناخته شد.
در پایان، قائمی بر اهمیت بازخوانی انتقادی متون حماسی پس از شاهنامه تأکید و اظهار کرد: اکنون با شناسایی این متن و نسبتدادن آن به عطایی رازی، نهتنها حلقهای گمشده از زنجیره سنت نقالی روشن شده، بلکه راهی نو برای شناخت پیوستار تاریخی شعر حماسی در ایران گشوده شده است؛ پیوستاری که میراث فردوسی را نه فقط در شاهنامه، بلکه در اندیشهای زنده و پرحجم میتوان جست.
دسترسی رایگان پژوهشگران ایرانی به نسخههای خطی خارجی
زهیر طیب، رئیس انجمن علمی تحقیق و تصحیح نسخههای خطی ایران نیز در این مراسم از برگزاری چهارمین دوره همایش سالانه تحقیق و تصحیح نسخههای خطی در آبانماه سال جاری خبر داد و با نمایش وبسایتهای انجمن، مجله علمی پژوهشهای نسخهشناسی و پایگاههای اطلاعاتی مرتبط، خدمات این انجمن در تسهیل دسترسی رایگان پژوهشگران ایرانی به نسخههای خطی خارجی را از جمله اقدامات ارزشمند این مجموعه علمی دانست.
وی ابراز امیدواری کرد که با گسترش این تلاشها، زمینه برای پژوهشهای عمیقتر در حوزه متون کهن فارسی فراهم شود.
در ادامه احمد دستگردی؛ به اجرای برنامه موسیقایی با عنوان «رستم اشکبوس» پرداخت و پس از آن پیام تصویری علیرضا مظفری عضو هیأت علمی دانشگاه ارومیه برای حاضران پخش شد.
گفتنی است؛ رونمایی از اعلان یازدهمین کنگره ملی شعر «توس تا نیشابور» و تقدیر از استادان عوامل اجرایی همایش ملی بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی از دیگر بخشهای این آئین بود.
نظر شما