بحران آب و انرژی در تلاقی پاییز خشک و فشار سوخت

به گزارش خبرنگار مهر، با گذشت نخستین ماه از سال آبی جدید، بارش‌ها در ۲۱ استان به صفر رسیده و تنها ۳۴ درصد ظرفیت مخازن سدها پر است. بر پایه گزارش شرکت مدیریت منابع آب، حتی استان‌های مرطوب نیز با کاهش محسوس ورودی سدها روبه‌رو هستند. در حوضه کارون بزرگ، کاهش ۵ میلیارد مترمکعبی منابع آب گزارش شده است؛ حوضه‌ای که یک‌سوم ذخیره سدهای کشور را در خود جای داده است.

۱. چشم‌انداز اقلیمی؛ پاییز کم‌بارش، زمستان نرمال:

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اعلام کرده است: تا نیمه آبان هیچ‌گونه بارش فراگیر در کشور رخ نخواهد داد و دمای هوا بالاتر از میانگین است. با وجود پیش‌بینی رسیدن بارش‌ها به حد نرمال در زمستان، مناطق شرقی کشور حتی در آن فصل نیز کم‌بارش خواهند ماند.

۲. وضعیت سوخت‌رسانی؛ گازوئیل محدود، بنزین افزایشی:

سخنگوی صنف جایگاه‌داران خبر داده است که ارسال گازوئیل مانند بنزین نامحدود نیست و توزیع بر پایه سهمیه هر استان انجام می‌شود. در مقابل، مدیر پالایشگاه شازند از افزایش ظرفیت پالایش روزانه از ۲۵۰ به ۲۶۵ هزار بشکه و رشد ۱۶ میلیون لیتری تولید بنزین در روز سخن گفته است؛ جهشی که می‌تواند بخشی از نیاز فزاینده مصرف داخلی را جبران کند.

۳. ضرورت اصلاح قیمتی و ساختاری در بخش سوخت:

کارشناسان انرژی مانند هاشم اورعی معتقدند افزایش قیمت بنزین اجتناب‌ناپذیر است، اما بدون اصلاح ناوگان حمل‌ونقل و خودروسازی، این اقدام به تنهایی کارساز نخواهد بود. تثبیت نرخ سوخت در شرایط تورمی، در واقع کاهش ارزش واقعی آن است و به اتلاف منابع یارانه‌ای منجر می‌شود.

۴. برق و بهره‌وری؛ ظرفیت ناتراز، فرصت اصلاح:

با وجود ناترازی ۱۷ هزار مگاواتی در تابستان گذشته، مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق از تأمین پایدار جریان برق خبر داده و از رشد ۴۲ درصدی معاملات خارج از بازار برق در سال ۱۴۰۳ سخن گفته است. در همین حال، مجری طرح هوشمندسازی صنعت برق اعلام کرده: اجرای مقررات مبحث ۱۹ ساختمان می‌تواند تا ۱۰ هزار مگاوات صرفه‌جویی در مصرف برق ایجاد کند؛ معادل ساخت نیروگاه‌هایی به ارزش ۳۰ میلیارد دلار.

۵. دیپلماسی آب؛ نقش تازه وزارت نیرو در منطقه:

عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، برای شرکت در پنجمین کنفرانس وزرای آب کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی (OIC) به عربستان سعودی رفته است. این سفر در حالی انجام می‌شود که بحران کم‌آبی در ایران ابعاد راهبردی یافته و همکاری‌های منطقه‌ای می‌تواند در مدیریت آب‌های فرامرزی و تبادل تجربیات مؤثر باشد.

۶. فشار مضاعف اقلیم و بازار انرژی جهان:

در سطح بین‌الملل، اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر توقف خرید نفت هند از روسیه، با واکنش دهلی‌نو روبه‌رو شد. چنین تنش‌هایی در بازار انرژی جهانی، دلالت مستقیم بر فشار عرضه و قیمت دارد و در نهایت، کشورهای واردکننده انرژی را نیز متأثر می‌سازد.

هم‌زمانی بحران آب، رشد تقاضای انرژی و نیاز به اصلاح ساختار مصرف، چشم‌انداز مدیریت منابع حیاتی کشور را پیچیده کرده است. دولت ناگزیر است سه محور را هم‌زمان پیش ببرد: بازنگری در نظام قیمتی انرژی، سرمایه‌گذاری در بهره‌وری آب و برق، و فعال‌سازی دیپلماسی منطقه‌ای.

تداوم وضعیت فعلی، یعنی سدهای خالی و مصرف بالای سوخت، نه‌تنها امنیت انرژی را تهدید می‌کند بلکه برنامه رشد اقتصادی تا افق ۱۴۰۸ را نیز با ابهام مواجه می‌سازد.