خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: در میانه بحرانهای چندوجهی سیاسی و نظامی که رژیم صهیونیستی را در سالهای اخیر فرا گرفته، جامعه حریدی یا همان یهودیان ارتدوکس متعصب بار دیگر به یکی از مهمترین بازیگران صحنه سیاسی و اجتماعی این رژیم تبدیل شده است. این گروه که با پایبندی مطلق به سنتهای توراتی شناخته میشوند، نه تنها بخش مهمی از بافت دینی و فرهنگی رژیم صهیونیستی را تشکیل میدهد، بلکه با خواستههای خود بر سیاستهای کابینه تأثیر مستقیم میگذارد. تظاهرات گسترده اخیر در قدس که به «راهپیمایی میلیونها» شهرت یافت، نمونه بارزی از تنش میان دو قطب اصلی جامعه اسرائیلی است: سنتگرایی دینی و سکولاریسم دولتی. این رویداد در شرایطی رخ داد که رژیم صهیونیستی هنوز درگیر جنگ غزه و بحرانهای داخلی است. حضور گسترده حریدیها در خیابانها، تنها یک اعتراض مذهبی نیست، بلکه نشانهای از جدالی عمیقتر بر سر هویت، عدالت اجتماعی و مشروعیت دولت سکولار است.
بررسی تظاهرات اخیر حریدی ها
اخیرا شهر قدس شاهد یکی از بزرگترین تجمع های اعتراضی مذهبی تاریخ خود بود. طبق گزارش رسانههای صهیونیست، بیش از ۲۰۰ هزار نفر از پیروان حریدی، در اعتراض به تصمیم دیوان عالی برای لغو معافیت طلاب از خدمت سربازی در خیابانهای مرکزی شهر تجمع کردند. این رویداد که از سوی رسانهها «راهپیمایی میلیونها» نام گرفت، باعث فلج شدن کامل سیستم حملونقل عمومی و بسته شدن مسیرهای اصلی شهر شد.
تظاهرات با نظم مذهبی خاصی آغاز شد اما به سرعت ابعاد سیاسی پیدا کرد. شعارهایی مانند «تورات سپر ماست» و «مطالعه دینی، خدمت واقعی است» در میان جمعیت طنینانداز شد. شرکتکنندگان با لباسهای سنتی سیاهرنگ و پلاکاردهایی با مضامین دینی، حضور خود را نه صرفاً به عنوان اعتراض مدنی، بلکه به عنوان بیانی از مقاومت معنوی معرفی کردند.
رهبران مذهبی در سخنرانیهای خود تأکید کردند که لغو معافیت طلاب، «تجاوز به بنیادهای ایمان یهودی» است و هیچ قدرتی نمیتواند آن را توجیه کند. درگیریهای پراکندهای میان پلیس و برخی تظاهرکنندگان رخ داد. با این حال، مرگ یک نوجوان ۱۵ ساله بر اثر سقوط از ارتفاع، بعدی تراژیک به این رویداد بخشید و توجه رسانهها را دوچندان کرد. در پی این حادثه، بخشی از افکار عمومی رژیم صهیونیستی این تظاهرات را نشانهای از بیتوجهی حریدیها به قانون و امنیت عمومی دانستند، در حالی که خود معترضان آن را «فداکاری در راه ایمان» توصیف کردند.
تأثیر سیاسی این تظاهرات گسترده قابل توجه بود. احزاب دینی وابسته به جامعه حریدی، از جمله «شاس» و «یهودوت هتوراه» از این تجمع به عنوان اهرمی برای فشار بر کابینه نتانیاهو استفاده کردند. هدف آنها بازگرداندن معافیتهای نظامی و احیای بودجه مدارس دینی بود. در مقابل، احزاب سکولار و جریانهای میانهرو، این اقدامات را مصداق بیعدالتی و فرار از مسئولیت دانستند، بهویژه در شرایطی که ارتش درگیر نبردهای سنگین در غزه است. در نتیجه، تظاهرات نه تنها یک واقعه مذهبی، بلکه نشانهای از بحران مشروعیت سیاسی و تعمیق شکاف میان اقشار دینی و غیردینی جامعه رژیم صهیونیستی بود.
حریدیها چه کسانی هستند و چه خواستههایی دارند؟
حریدیها شاخهای افراطی از یهودیت ارتدوکس هستند که در قرن نوزدهم میلادی در اروپای شرقی شکل گرفتند. واژه «حریدی» از ریشه عبری «حارد» به معنای «ترسان از خدا» گرفته شده و نشاندهنده نگرشی است که هرگونه تماس با دنیای مدرن را تهدیدی برای خلوص دینی میداند. بنیانگذاران فکری این جریان، از جمله ربی موشه سوفر، با جنبش روشنگری یهودی (هاسکالا) به شدت مخالفت کردند و بازگشت به سنتهای اصیل توراتی را تنها راه حفظ هویت دینی معرفی نمودند. پس از فروپاشی جوامع یهودی در اروپا، بسیاری از پیروان این مکتب به رژیم صهیونیستی مهاجرت کردند و اجتماعات بستهای را در نقاط مختلف سرزمین های اشغالی در تلآویو تشکیل دادند.
جمعیت حریدیها در رژیم صهیونیستی امروز حدود ۱.۳ میلیون نفر برآورد میشود که معادل ۱۳ تا ۱۴ درصد کل جمعیت صهیونیست ها است. از نظر ساختار اجتماعی، مردان بیشتر وقت خود را در «یشیواها» (مدارس دینی) به مطالعه تورات اختصاص میدهند و از اشتغال در بازار کار خودداری میکنند. زنان مسئولیت اداره اقتصادی خانواده را بر عهده دارند، هرچند درآمد آنان معمولاً پایینتر از متوسط است.
در سطح عقیدتی، حریدیها به تفسیر لفظی از تورات و تلمود پایبندند و باور دارند که جهان بر اساس ۶۱۳ فرمان الهی (میتزووت) اداره میشود. در این چارچوب، مطالعه مداوم تورات نوعی وظیفه سراسری محسوب میشود و به باور آنان، بقای رژیم صهیونیستی نه به قدرت نظامی بلکه به استمرار این مطالعات وابسته است. از همین منظر، بسیاری از آنان دموکراسی و صهیونیسم را مفاهیمی سکولار میدانند که با اصل حاکمیت الهی در تعارض است.
خواستههای اصلی حریدیها از کابینه رژیم صهیونیستی در سه محور خلاصه میشود: نخست، حمایت مالی مستمر از مدارس دینی که سالانه بالغ بر یک میلیارد شِکِل هزینه دارد؛ دوم، رعایت کامل قوانین شبات و ممنوعیت فعالیتهای عمومی در روز شنبه؛ و سوم، تفکیک جنسیتی و منع اختلاط در محیطهای آموزشی و اجتماعی. از نگاه آنان، این مطالبات نه امتیاز، بلکه ابزار حفظ ایمان در برابر تهاجم فرهنگی دنیای مدرن است.
یکی از اساسیترین نقاط تقابل میان حریدیها و کابینه، موضوع خدمت سربازی اجباری است. از زمان تأسیس رژیم جعلی رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۴۸، کابینه با هدف احترام به نهاد دین، گروه محدودی از حریدی ها را از خدمت نظامی معاف کرد. این تصمیم موقت به تدریج به رویهای دائمی تبدیل شد و در حال حاضر سالانه حدود ۱۳ هزار نفر از این معافیت استفاده میکنند. با این حال، رشد سریع جمعیت حریدیها موجب شد این معافیت به مسئلهای حساس بدل شود. از دیدگاه حریدیها، ارتش با اصول دینی در تعارض است: محیط مختلط و سکولار، نقض شبات و فاصله از مراکز دینی، همه از عواملیاند که آنان خدمت را از نظر شرعی ناممکن میدانند. اما از منظر جامعه سکولار، این معافیت ناعادلانه و غیرقابلتوجیه است، زیرا بار خدمات نظامی را بر دوش دیگر اقشار میگذارد.
نتیجه
تصمیم دیوان عالی رژیم صهیونیستی در ژوئن ۲۰۲۴ برای لغو این معافیتها و توقف بودجه مدارس دینی، بحران سیاسی گستردهای ایجاد کرد. احزاب حریدی از کابینه خارج شدند و این موضوع یکی از عوامل اصلی تظاهرات عظیم اکتبر ۲۰۲۵ شد. برای رهبران دینی، این اقدام «حمله به اساس ایمان» بود، در حالی که برای مخالفان، یک گام ضروری به سوی عدالت اجتماعی تلقی میشد. این منازعه اکنون از سطح حقوقی فراتر رفته و به تضاد میان دو جهانبینی - یکی بر پایه حاکمیت دینی و دیگری مبتنی بر قانون - تبدیل شده است.
در نتیجه، حریدیها امروز نماد مقاومت در برابر فرایند سکولاریزاسیون در اراضی اشغالی هستند. آنان با جمعیت رو به رشد و نفوذ سیاسی خود، نه تنها از گذشته دفاع میکنند، بلکه در حال شکل دادن به آینده رژیم صهیونیستی نیز هستند. رژیم صهیونیستی علاوه بر چالش های بیرونی، امروز با چالش های داخلی بسیار عمیقی از این نوع مواجه است. چالش حریدی ها تنها یک نمونه از چالش های بزرگ رژیم صهیونیستی در عرصه داخلی است.
۱۷:۵۴ - ۱۴۰۴/۰۸/۱۶
نظر شما