هشدار آبی برای تهران؛ ذخایر سدها به کمترین سطح ۶۰ سال اخیر رسید

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها -امیرماهان محمدی یکتا: در حالی که ششمین سال متوالی خشکسالی در کشور را پشت سر می‌گذارد، تأمین آب پایتخت به نقطه‌ای حساس رسیده و سطح ذخایر سدها به کمتر از ۱۱ درصد ظرفیت کاهش یافته است، پایین‌ترین رقم در بیش از ۶۰ سال گذشته.

مقامات شرکت آب و فاضلاب استان تهران و شرکت تأمین و تصفیه آب تهران هشدار داده‌اند که بدون همکاری فوری شهروندان در صرفه‌جویی، شبکه آبرسانی ممکن است با اختلال‌های جدی روبرو شود، این وضعیت، که با عدم بارندگی در دو ماه اول سال آبی (از مهر ۱۴۰۴) تشدید شده، نه تنها زندگی روزمره بیش از ۱۰ میلیون ساکن تهران را تهدید می‌کند، بلکه زنگ خطری برای چالش‌های گسترده‌تر تغییرات اقلیمی در کشور است.

۱۰ درصد ظرفیت سد لتیان پر است

محمد پازشگر، مدیر سد لتیان، یکی از منابع اصلی تأمین آب تهران، در گفتگو با خبرنگار مهر از وضعیت این سد توصیف نگران‌کننده‌ای ارائه داد و افزود: ورودی آب به سد صفر است، در حالی که سطح آب ۴۰ متر پایین‌تر از حد معمول قرار دارد.

وی گفت: عمق آب اکنون به ۳۰ متر رسیده و حجم ذخیره‌شده حدود ۸ میلیون متر مکعب است، یعنی تنها ۱۰ درصد ظرفیت، و نیمی از آن هم قابل برداشت نیست.

او وضعیت فعلی را با سال ۱۳۹۸ مقایسه کرد که سال پربارشی بود و آب تا لبه سد رسیده بود و اضافه کرد: اینجا نشان‌دهنده ششمین سال خشکسالی است و معضل آب در تهران جدی است، اما برخی هنوز آن را باور ندارند. ما منابع حیاتی را بی‌رویه مصرف می‌کنیم، مانند شستشوی خیابان‌ها یا خودروها در حالی که آب کمیاب است.

مردم همکاری کنند، مشکلی نخواهیم داشت

محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، نیز در گفتگو با خبرنگار مهر وضعیت ذخایر سدها را «بی‌سابقه در ۶۰ سال اخیر» توصیف کرد و تهران را در وضعیت «قرمز» دانست و گفت: ذخایر منابع سطحی ما بسیار شکننده است و اگر شهروندان ۱۰ درصد دیگر به صرفه‌جویی قبلی اضافه کنند، یعنی مجموعاً ۲۰ درصد، می‌توانیم یک یا دو ماه آینده را با پایداری شبکه پشت سر بگذاریم.

اردکانی تمام تلاش‌های وزارت نیرو در سال‌های اخیر را برای جلوگیری از بحران مطلق آب دانست و گفت: ما وارد ششمین سال آبی همراه با خشکسالی شده‌ایم و از ابتدای سال آبی ۱۴۰۴-۱۴۰۵ حتی یک قطره باران نباریده، در حالی که سال گذشته ۲۰ میلی‌متر و در بلندمدت ۳۰ میلی‌متر بارش داشتیم.

وی به پروژه‌های اخیر مانند بهره‌برداری از خط دوم انتقال آب از سد طالقان با ظرفیت ۵ متر مکعب در ثانیه، که حدود یک‌هشتم نیاز ۴۰ متر مکعبی تهران را تأمین می‌کند. اشاره کرد و گفت: پیش از این، خط اول ۲.۵ متر مکعب و منابع زیرزمینی ۱۶ متر مکعب فراهم می‌کردند.

بر اساس پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی، بارش‌ها از نیمه دوم آذر ۱۴۰۴ آغاز می‌شود و اگر همکاری ادامه یابد، حتی با بارش‌های کمتر از میانگین (مانند ۴۴ درصد کاهش سال گذشته)، مشکلی پیش نخواهد آمد.

احتمال قطع طولانی مدت آب بدمصرف ها در تهران

اردکانی گفت: ما در مقطعی حساس و پر ریسک هستیم و صرفه‌جویی ضروری است، تا به نقطه قرمز نبود آب نرسیم.

وی اقلیم را «ناسازگار» خواند که نیاز به سازگاری از طریق کاهش مصرف دارد.

او توضیح داد: ۶۱ درصد مشترکان تا دو برابر الگو (۲۶۰ لیتر در روز به ازای هر نفر) مصرف می‌کنند، ۳۴ درصد در حد الگو (۱۳۰ لیتر) و ۵ درصد بیش از دو برابر که بدمصرف تلقی می‌شوند، که به این بدمصرف‌ها اخطار دادیم رعایت کنند، در غیر این صورت ناگزیر به قطع طولانی‌مدت هستیم.

وی گفت: دو سال گذشته را با اقدامات وزارت نیرو و همکاری مردم پشت سر گذاشتیم. امسال هم اگر ۱۰ درصد دیگر صرفه‌جویی را اضافه کنیم، به فصل بارندگی می‌رسیم.

اردکانی سهمیه‌بندی را گزینه‌ای غیرمحتمل دانست اگر همکاری ادامه یابد.

در پاییز امسال حتی یک قطره باران نداشته‌ایم

حسام خسروی، مدیرعامل شرکت تأمین و تصفیه آب و فاضلاب تهران، نیز بر کاهش چشمگیر ذخایر سدها تأکید کرد و به خبرنگار مهر گفت: در پاییز امسال حتی یک قطره باران نداشته‌ایم، در حالی که باید ۴۰ میلی‌متر بارش می‌داشتیم.

اردکانی به منابع فعلی اشاره کرد: تهران روزانه به ۴۰ هزار لیتر در ثانیه نیاز دارد و پروژه‌های جدید مانند خط دوم طالقان ۵ هزار لیتر را جبران کرده است. نیمی از آب از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود و بقیه از سدها. اصلاح شبکه با بازسازی بیش از ۲۰۰ کیلومتر لوله در سال گذشته، هدررفت را به ۹ درصد کاهش داده، اما محدودیت‌های مهندسی اجازه پیشرفت بیشتر را نمی‌دهد.

نیاز به افزایش صرفه جویی آب به ۲۰ درصد است

معضل آب تهران بخشی از مشکل سراسری آب در کشور است، ذخایر سدهای کشور به طور متوسط ۴۳ درصد پر هستند و بارش‌ها ۴۱ درصد کاهش یافته. پنج سد اصلی تهران - امیرکبیر، لار، لتیان، ماملو و طالقان - تنها ۱۹۴ میلیون متر مکعب آب دارند، در مقایسه با ۲۵۱ میلیون سال گذشته و میانگین بلندمدت ۵۱۰ میلیون. سد لار ۹۹ درصد خشک است، امیرکبیر کمتر از ۸ درصد و بقیه نیز همین وضعیت را دارند و این خشک‌ترین آغاز قرن است و مدل‌های اقلیمی ادامه خشکسالی را پیش‌بینی می‌کنند.

این وضعیت به تغییرات اقلیمی و مصرف بالا نسبت داده می‌شود، گزارش‌ها نشان می‌دهد که ورودی آب به سدها ۴۳ درصد کمتر از سال گذشته است و عدم بارندگی در مهر و آبان بی‌سابقه است، شهروندان تهرانی در هفت ماه گذشته ۱۰ تا ۱۲ درصد صرفه‌جویی کرده‌اند، اما نیاز به افزایش آن به ۲۰ درصد وجود دارد.

در شبکه‌های اجتماعی، بحث‌ها در مورد سهمیه‌بندی بالا گرفته و مردم از قطعی‌های گسترده در مناطق مختلف گلایه دارند.

برای مقابله، مقامات به پروژه‌هایی مانند خط دوم طالقان اشاره می‌کنند که ظرفیت را افزایش داده، اما تأکید اصلی بر صرفه‌جویی است.

۱۵ استان کشور در وضعیت قرمز آبی هستند

اردکانی گفت: اقلیم با ما ناسازگار شده و باید با کاهش مصرف سازگار شویم.

خسروی نیز هشدار داد که بدون همکاری، ذخایر پاسخگو نخواهد بود. دولت از قطع انشعاب بدمصرف‌ها شروع کرده و ادارات پرمصرف را هدف قرار داده است.

در سطح ملی، ۱۵ استان در وضعیت قرمز هستند و به نظر می‌رسد، علاوه بر صرفه‌جویی، سرمایه‌گذاری در بازچرخانی آب و فناوری‌های نوین ضروری است.

با نزدیک شدن به فصل زمستان، امید به بارش‌ها وجود دارد، اما بدون تغییر الگوهای مصرف، تهران ممکن است با چالش‌های بیشتری روبرو شود.

این معضل یادآوری است که مدیریت منابع آب نیاز به همکاری جمعی دارد تا آینده پایداری برای پایتخت تضمین شود.